Што замінае падкасту стаць папулярным?

Калі падкаст першапачаткова не пазіцыянуецца як нязмушаныя размовы даўніх сябро_вачак ні пра што і пра ўсё адразу, то да кожнага выпуску трэба па-даросламу рыхтавацца. Не важна, інтэрв'ю гэта, агляд музычных цікавостак або абмеркаванне топіка з папулярнай псіхалогіі. У кожнага эпізоду павінен быць нейкі план, а табе трэба як след разумець, што за думкі ты будзеш даносіць у кожным з пунктаў гэтага плана і на якія факты абапірацца (няма лепшага бла-бла-бла за тое, што прарасло з ведаў). Вядома, на запісе ўсё можа заруліць туды, куды ніхто не планаваў. Над гэтымі неспадзяванкамі варта паразважаць «на мантажным стале»: вось гэтае лірычнае адступленне пра першую ментолавую цыгарэту за школай – яно раскрывае тэму ці насамрэч не дадае гісторыі ні фактаў, ні фарбаў?

Нікому не цікава, у якіх пакутах ты рыхтава_лася да падкаста і ў якіх турбулентных умовах яго запісва_ла. З большага слухачы чакаюць уласна падкаста, а не аповед пра падкаст. Па гэтай жа прычыне не варта вывальваць на слухачоў і рознага роду «метатэкст»: «Я папрашу цябе адказаць на пытанні… [пералічвае ўсе стопіцот пытанняў]», «Традыцыйна я праводжу са сваімі гасцямі бліц… [чаму б проста не пачаць праводзіць бліц, без падводкі пра тое, што гэта бліц?]», «У завяршэнне я пытаюся гасцей аб *нечым* і яны мне адказваюць *сякое і такое*, і мне вельмі цікава, а што адкажаш ты… [божухна, ды спытай ты ўжо!]». Карысна будзе, калі ты даш слухачам уяўленне пра тое, што чакае іх у размове, але агаленне самой структуры падкаста звычайна не ідзе яму на карысць. З'яўляецца адчуванне чагосьці штучнага, тыпу чытання з аркуша.

Першы падкаст можна запісаць і на тэлефон, але май на ўвазе, што ўжо на гэтай стадыі хтось са слухачоў можа і адсеяцца – у падкаст-фанаў поўна варыянтаў, што паслухаць прама зараз, а новых шоу з якасным гукам толькі прыбывае. Вось тут можна пачытаць пра запіс, абсталяванне і звядзенне для пачаткоўцаў. Калі ёсць варык даверыцца некаму, хто шарыць за гук, то не трэба думаць двойчы.

Непрыемна, калі застаўка і адбіўкі грымяць фанфарамі, а асноўная гутарка – нейкае лапаценне, ледзь чуваць. Даводзіцца ўвесь час пераналаджваць гук (ну, ці ўслухоўвацца ў «шэпт» – а гэта лішняе напружанне, вартыя якога толькі нейкія зусім залатыя словы). Магчыма, ты заўважа_ла, што ў тэлевізары рэклама гучнейшая за фільм ці ток-шоу. Рупар спажывання павінен дагрукаццца да ўсіх вушэй, нават калі нехта адбег нашаткаваць бутэрбродаў або пачыліць у WC. Аднак у падкасце вельмі важна выраўноўваць гук. І нават калі ты ўстаўляеш рэкламу, тым горш для рэкламы, калі яна выбіваецца па дэцыбелах.

Голас, інтанацыі, вымаўленне, манеры – гэта ўсё, вядома, вельмі індывідуальныя штукі і тут «на смак ды колер...». З аднаго боку, не трэба думаць, быццам для падкаста патрэбны нейкі «падкастэрскі» голас (а-ля нарцысічны барытон дыджэя на радыё). З іншага – важна разумець, што над прамовай можна працаваць. Цалкам рэальна пазбавіцца ад слоў-паразітаў ці паменшыць іх аб’ёмы, навучыцца лепш інтанаваць, навучыцца гаварыць павольней або, наадварот, хутчэй, падцягнуць агульны ўзровень прамовы на канкрэтнай мове. Было б жаданне!

Часам чырвонага слоўца з песні не выкінеш, але ўсё добра ў меру. Амаль ва ўсіх ёсць рубеж, за якім мацершчына губляе свой экспрэсіўна-мастацкі прысмак і счытваецца як адсутнасць культуры мовы. Таксама могуць узнікаць пытаннечкі да рознага вострага гумару. Ну і мова варожасці ў адэкватным свеце балаў не дадае.

І справа не толькі ў непадрэзаных «э-э-э…» і паўзах, але і ў пасажах, якія мала дачыняюцца да топікаў, што абмяркоўваюцца, або паўтараюць тое, што ўжо казалі раней. Калі табе здаецца, што нейкі фрагмент можна выразаць, – хутчэй за ўсё яго сапраўды можна выразаць. Добры падкаст падобны на размову «як у жыцці», але насамрэч ён нашмат больш шчыльны і насычаны за размову ў жыцці. Шмат што тут вырашае першапачаткова абраны тэмп гутаркі, але таксама важная рэдактура. Неабавязковыя фрагменты, паўторы, празмернае «яканне» з тоннай суб’ектыву часцей раздражняюць, чым замілоўваюць.

Слабыя месцы ў многіх падкастэраў-пачаткоўцаў – пачатак і канец выпуску. Калі на старце яны доўга разгойдваюцца – і надвор'е абмяркуюць, і свежыя аналізы крыві ды мачы, то ў канцы расцякаюцца на доўгія хвіліны, каб папрасіць сапорту. Падумай, як усе гэтыя «падтрымайце на патрэон», «пастаўце лайк», «падпішыцеся на нас у тэлеграме» падаць шчыльней і з якім-небудзь прышпілам.

Стваральнікі тэлесерыялаў не частуюць гледача серыямі то ў 25 хвілін, то ў 55. Тэлевізійны стандарт вытрымліваецца строга. У падкастах, зразумела, можна быць вальней з уласным часам, аднак будзе лепш, калі ты вырашыш трымацца ў вынайдзеных табой рамках накшталт «каля гадзіны» або «хвілін трыццаць».

Некаторыя слухачы падкастаў любяць кароткія фарматы, іншыя – даўгія. Тут усё залежыць ад тваёй тэмы і аўдыторыі, трэба намацваць аптымальны варыянт, але ў любым выпадку доўгім выпуск не павінен апынуцца толькі праз тое, што яго ніяк не рэдагавалі, пакінуўшы ўсе лірычныя адступленні і жарты, зразумелыя толькі самім прысутным (а можа і прысутным не ўсім). Часам у гадзінным падкасце могуць выходзіць і грандыёзныя выпускі на дзве-тры гадзіны, але гэта і павінен быць нейкі «спэшал».

Варта ацаніць па даўжыні і джынглы. Людзі на планеце так паскорыліся, што вельмі напружваюцца, калі тарам-па-пам доўгія. Але, калі іх зусім няма, то людзям сумна – вось жа, паспрабуй дагадзі.

Калі хто слухае падкасты ў Spotify, то хутчэй за ўсё яны слухаюць іх толькі ў Spotify. Тое ж самае – з Google Podcasts або Apple. Таму, нават калі табе здаецца, што нейкая пляцоўка зусім не заслугоўвае ўвагі, цалкам верагодна, што ўвагі ёй варта адсыпаць.

Не саромейся заходзіць з падкастам на YouTube. Шмат хто з карыстальнікаў ютуба менавіта слухаюць яго, нават ролікі, у якіх ёсць «карцінка». Не толькі гледачы, але і «чыстыя слухачы» ёсць нават у самых наварочаных ток-шоу або інтэрв'ю з драматычнымі буйнымі планамі і церабленнем насоўкі ў рэжыме макраздымкі. Людзям зручна, што іх падпіскі ляжаць у адной купцы і што пры жаданні можна перамыкаць рэжым слухання на рэжым глядзення, і наадварот. Падкаст на YouTube можна запампаваць і проста з малюнкам-вокладкай, але можна пайсці крыху далей і зрабіць анімаваную заглушку. Тут можаш пачытаць, чаму і ў якім фармаце трэба з падкастам ісці на Youtube.

***

Зразумела, што для розных падкастаў спрацоўваюць розныя штукі, і няма стоадсоткавага рэцэпту, каб прывабіць ўсіх. Ды й навошта? Калі табе ёсць, што сказаць, калі табе ёсць, з кім пагутарыць, калі ты гарыш сваёй справай, транслюеш светлыя каштоўнасці ды добрыя вайбы – твае высілкі абавязкова дадуць плён.